همه چیز درباره واکسیناسیون پیش از بارداری

در دوره بارداری تجویز و مصرف دارو تنها در موارد خاصی انجام می گیرد، زیرا عوارض زیادی را برای مادر و جنین به همراه خواهد داشت. اما تزریق واکسن نه تنها عارضه ایجاد نمیکند، بلکه از ابتلا به بسیاری بیماری های خطرناک برای جنین و مادر نیز جلوگیری مینماید.  

بر اساس اطلاعات منتشر شده از طرف اداره کل بیماری های ایالات متحده آمریکا (CDC)، شواهدی از افزایش خطر برای مادر و نوزاد به دنبال واکسیناسیون دیده نشده است. واکسن ها معمولا حاوی ویروس غیر فعال یا باکتریال یا توکسوئید هستند و تا امروز گزارشی مبنی بر ایجاد خطر توسط این واکسن ها گزارش نشده است. 

مزیت واکسیناسیون پیش از بارداری زمانی مشخص میگردد که مادر در معرض عوامل بیماری زا قرار میگیرد. نمیتوان فواید آن را با عوارض احتمالی آن در این شرایط مقایسه کرد. 

به طور معمول پیش از بارداری باید واکسن آنفلوآنزای غیر فعال، دیفتری، کزاز و هپاتیت ب را دریافت کنند. 

بهترین زمان تزریق واکسن برای ایمن شدن بدن مادر، پیش از بارداری می باشد. البته در صورت نیاز در دوران بارداری نیز تزریق واکسن انجام میشود. از آنجا که در دوران بارداری تنها تزریق  برخی واکسن ها مجاز است، مادران مجز به درایفت واکسن هایی هستند که برای سلامت جنین مشکل ساز نباشد و عوارض را برای حاملگی آنها ایجاد نکند. این واکسن ها شامل واکسن آنفلوآنزای غیر فعال، دیفتری، کزاز و هپاتیت ب  میشوند. 

ضرورت تزریق واکسن آنفلوآنزا پیش از بارداری 

واکسن آنفولانزا حاوی ویروس غیرفعال این بیماری است و به صورت عضلانی تزریق میگردد. بر اساس اعلام  کمیته ایمن سازی، توصیه شده است که در فصل ابتلا به آنفولانزا تمام زنان باردار واکسینه شوند. 

بیماری آنفولانزا به طور سالانه موجب مرگ 36 هزار نفر در ایالات متحده میشود و در ابتدا معمولا علائمی شبیه به سرماخوردگی دارد. این بیماری با تب، سوزش گلو و درد عضلانی آغاز میشود و این علائم دو تا سه روز ادامه خواهد داشت. 

این ویروس  در تمام گروه های سنی بیماری ایجاد میکند. از این رو تزریق واکسن آن برای تمام افراد و حتی مادران باردار ضروری است. 

توصیه می شود زنان بارداری که در فصل آنفولانزا هستند، از این واکسن دریافت کنند تا خود و جنین خود را از این بیماری محافظت کرده باشند. این واکسن برای مادران در دوره بارداری خطری ایجاد نمیکند. 

به علاوه زنان باردار مبتلا به بیماری خاص مانند دیابت، بیماری های قلبی و عروقی، آسم یا نقص دستگاه ایمنی باید صرف نظر از زمان بارداری یا فصل واکسینه شوند.

در مطالعه بالینی که روی 2250 زن باردار انجام شده، هیچ عارضه ای در اثر تزریق این واکسن ایجاد نمی شود و کاملا ایمن خواهد بود. زمان تزریق آن نیز به سن بارداری نیز ربطی ندارد.

علت تزریق واکسن دوگانه پیش از بارداری چیست؟

واکسن دوگانه شامل واکسن دیفتری و کزاز میشود.  بیماری های کزاز و دیفتری در اکثر کشورهای جهان دیگر دیده نمی شود. اما هنوز هم سالیانه مواردی از ابتلا به آن گزارش می گردد. 

این واکسن دوگانه اثر محافظتی در برابر این دو بیماری ایجاد میکند. 

بیماری کزاز به دنبال آلودگی زخم و بریدگی با باکتری به نام کلستریدیوم تتانی ایجاد میشود. این باکتری نوروتوکسینی تولید میکند که نتیجه آن سفتی غیرقابل کنترل ناحیه فک و گردن است و دندان ها قفل خواهند شد. 

سپس بیمار دچار سفتی و سختی درعضلات بدن میشود و در نهایت به فلج عضلات تنفسی و مرگ میشود. 

مرگ بر اثر کزاز در افرادی که واکسینه نشده اند یا دوز بالایی از این واکسن را دریافت نکرده اند 25 درصد بوده است. 

بیماری دیفتری نیز دستگاه تنفسی فوقانی را درگیر میکند و به لوزه ها و حلق آسیب میرساند. حنجره و لایه مخاطی بینی را نیز درگیر میکند و به آنها نیز آسیب میرساند. 

به دنبال ابتلا به این بیماری، عوارضی همچون نوریت ( التهاب رشته های عصبی) ومیوکاردیت (التهاب ماهیچه قلب) نیز رخ میدهد. 

مرگ و میر بر اثر دیفتری برای افرادی که واکسن آن را دریافت نکرده اند، حدود 5 تا 10 درصد می باشد. 

تزریق واکسن دوگانه دیفتری و کزاز در طول بارداری برای زنانی که در طول ده سال گذشته آن را دریافت نکرده اند، ضروری است. این تزریق در هفته 28 بارداری انجام میشود. 

شرایط تزریق واکسن هپاتیت B چیست؟

تزریق واکسن هپاتیت B برای نوزادان از سال 1991 اجباری شد. بیش از 80 درصد موارد عفونت هپاتیت B در بزرگسالان وجود دارد و باید مادران نسبت به دریافت این واکسن اقدام نمایند. 

این واکسن شامل اجزای غیر بیماری زا آنتی ژن سطحی این ویروس می باشد. در نتیجه خطری برای مادر و نوزاد ایجاد نمی کند. 

همچنین تاکید شده است زنان باردار که در معرض ابتلا به این عفونت قرار دارند، حتما واکسن آن را دریافت کنند. 

اگر همسرتان دچار این بیماری شود، شما نیز در معرض ابتلا قرار دارید و باید سریعا واکسن دریافت کنید. 

این واکسن شامل 3 دوز عضلانی و در ماه های بعد یک و شش دوز برای تزریق می باشد. 

بعد از مواجهه با واکسن باید پادتن های اختصاصی ضد هپاتیت نیز دریافت نمائید. 

سایر واکسن های پیش از بارداری 

واکسن های متعددی برای بزرگسالان و کودکان توصیه شده است. اما همه این واکسن ها قابل تزریق در دوران بارداری نیستند و تزریق آنها می تواند خطر ساز هم باشد. 

• واکسن هپاتیت آ
• واکسن مننگوکوک (عامل مننژیت یا التهاب پرده مننژ مغز)،
• واکسن پنوموکوک (عامل ایجاد کننده پنومونی)،
• واکسن فلج اطفال و سه گانه ( دیفتری، کزاز و سیاه سرفه).

اداره کنترل و پیشگیری از بیماری های آمریکا در سال 2006 اعلام کرد تزریق واکسن علیه ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) نیز جزو برنامه واکسیناسیون سراسری زنان قرار بگیرد. به این ترتیب زنان 9 تا 26 ساله در این کشور این واکسن را دریافت میکنند.

بی خطر بودن این واکسن در دوران بارداری اثبات نشده و توصیه نمیشود. 

علاوه بر این تزریق واکسن اوریون (ویروس ضعیف شده این بیماری)، سرخجه، سل و واریسلا (آبله مرغان) نیز در دوره  بارداری ممنوع است.

واکسن سرخک به صورت دوگانه و همراه با اوریون یا سه گانه همراه با سرخک و اوریون نیز در این دوره ممنوع می باشد. اگر این واکسن ها برای شما تزریق شده است نباید تا 28 روز پس از آن اقدام به بارداری نمائید. 

درباره بی خطر بودن واکسن سل گزارشی نشده است. در دوران بارداری اگر در معرض ویروس سرخک یا آبله مرغان هستید باید واکسن اختصاصی ضد سرخک و ضد آبله مرغان را دریافت کنید. 

این تزریق نیز باید حداکثر تا 96 ساعت بعد از تماس با مورد بیماری و تا 6 روز پس از آن انجام گیرد. 

بهتر است پیش از تزریق پادتن های فوق سطح ایمنی بیماران فوق نسبت به آبله مرغان (با انجام تست VZV IgG, IgM) و سرخک (Anti Measles Ab IgG, IgM) سنجیده شود که در صورت مثبت بودن IgG و منفی بودن IgM بر علیه ویروس های فوق تزریق پادتن ضرورت ندارد. 

آیا واکسن آنفلوآنزا برای مادران باردار بی‌خطر است؟

براساس گزارش مرکز کنترل بیماری‌ها و سایر سازمان‌های بهداشتی آمریکا، تزریق واکسن آنفلوآنزا در دوران بارداری خطری را متوجه مادر و جنین نخواهد کرد. تزریق این واکسن در تمام طول بارداری بی خطر و موثر است و خطر ابتلا به آنفولانزا را برای مادر و جنین کاهش میدهد.

واکسن آنفولانزا در حقیقت ویروس کشته شده و غیر فعالی است که تزریق آن موجب تولید آنتی بادی در بدن مادر میشود. به این ترتیب بدن مادر و جنین در برابر آنفولانزا ایمن می شود.

توصیه میشود تنها از واکسن آنفولانزا استفاده کنید و هرگز سراغ اسپری بینی آنفولانزا نروید. واکسن اسپری بینی نمی تواند ایمنی لازم را ایجاد کند، هرچند حاوی ویروس زنده ضعیف شده است. این اسپری تنها برای افراد سالم بین 2 تا 49 ساله عمل میکند و برای زنان در دوران بارداری تجویز نمیشود.

عوارض جانبی احتمالی واکسن آنفلوآنزا

معمولا تزریق واکسن آنفلوآنزا با درد، قرمزی، تورم و حساسیت به لمس همراه است. برای برخی افراد ممکن است بعد از تزریق این واکسن دچار سردرد، درد عضلانی، تب، تهوع و غش نیز بشوند. معمولا عوارض جانبی واکسن بلافاصله پس از تزریق واکسن بروز میکند و یک تا دو روز طول میکشد.

واکنش آلرژیک در اثر تزریق واکسن محدود است و در افراد کمی رخ میدهد. لازم است که پیش از تزریق حتما با پزشک خود مشورت کنید تا از آلرژی و عوارض احتمالی این واکسن جلوگیری شود.