فشارخون در بارداری

فشارخون در بارداری یکی از عوارضی است که در این دوره برای مادران تجربه میکنند. بالا رفتن فشار خون ناشی از  تغییرات بدن در این دوران می باشد.

داشتن فشارخون طبیعی برای مادر در دوران بارداری بسیار مهم و مورد توجه است و سلامت مادر و جنین به آن بستگی دارد.

فشارخون چیست؟

فشارخون در حقیقت فشاری است که خون به دیواره عروق وارد می کند. هربار قلب شما می تپد، خون را به داخل رگ ها پمپاژ میکند و خون سپس به تمام بدن فرستاده میشود.

سرعت خون در رگ ها به طور معمول یکسان است. اما عوامل مختلف میتواند سرعت جریان خون را در عروق مختل کند و موجب افزایش یا کاهش آن شود. افزایش فشار خون در رگ ها همان چیزی است که به عنوان فشارخون بالا از آن یاد می شود و کاهش فشارخون نیز نشانه کم شدن فشار و نیروی وارده خون به عروق است.

نحوه ثبت فشار خون

فشارخون را با دو عدد ثبت میکنند. عدد بالایی عدد سیستولیک است که نشان دهنده میزان فشار در عروق هنگام تپش قلب می باشد. عدد دیاستولی عدد پایینی و میزان فشار در رگ ها بین هر ضربان قلب را نشان می دهد.

فشارخون به طور طبیعی با هر ضربان قلب افزایش می یابد و بین ضربان ها استراحت می کند و کمتر است. تغییراتی که در اثر بارداری در بدن مادر به وجود می آید، میتواند روی تعداد ضربان قلب تاثیر بگذارد و موجب تغییر شدید فشارخون می گردد.

میزان فشار خون نرمال در بارداری چقدر است؟

انجمن قلب آمریکا (AHA) اعلام کرده است، میزان فشارخون طبیعی 120/80 میلیمتر جیوه و کمتر است. مقادیر بالای 140/90میلیمتر جیوه در بارداری نشانه فشارخون بالا است که در دوره باردای بسیار بیشتر دیده میشود. حدود 10درصد از کل بارداری ها در آمریکا با مشکلات فشارخون همراه است و به این دلیل از حالت طبیعی خارج می شود.

فشارخون غیرطبیعی در بارداری می تواند نشانه مشکلات سلامتی باشد و هم مادر و هم جنین در معرض خطر خواهند بود. شما با معاینات مرتب پیش از زایمان میتوانید از بروز این مشکلات جلوگیری کنید. در جلسات معاینه باید فشارخون شما توسط پزشک اندازه گیری شود و کنترل گردد.

علائم فشار خون بالا در بارداری

فشارخون بالا در بارداری معمولا با علائم زیر همراه است:

سردرد های ناگهانی و شدید

برافروختگی صورت

ورم و پف صورت و اندام‌ها

بروز این علائم می تواند ناشی از مسمومیت حاملگی یا پره اکلامپسی باشد. مسمومیت بارداری با باد کردن و ورم صورت و بدن، سردرد مداوم، دفع پروتئین در ادرار، مشکلات کلیوی، تهوع، استفراغ و کاهش میزان ادرار و مشکلات کبدی همراه می باشد.

عوارض فشارخون بالا در بارداری

منظور از فشارخون بالا، فشارخون ۸/۱۳ یا بیشتر است. اگر این شرایط کنترل نشود، وضعیت بدی برای مادر ایجاد خواهد شد.

فشارخون در بارداری موجب استرس، فشار روی کلیه ها و قلب میشود. همچنین مشکلاتی از قبیل اختلال رشد جنین، پره اکلامپسی (مسمومیت حاملگی) زایمان زودرس و کندگی جفت یا دکولمان را به همراه خواهد داشت.

مادرانی که به فشار خون بالا دچار هستند، نمی توانند فرزند خود را طبیعی به دنیا بیاورند و لازم است تا سزارین برای آنها انجام گیرد.

انواع فشار خون بالا در بارداری

فشار خون بالا یا هایپرتنشن به فشار خون بیش از 140 بر 90 میلی متر جیوه اشاره دارد که در دوران بارداری می تواند نوعی نگرانی مهمی محسوب شود. بالا بودن فشار خون در بارداری لزوما خطرناک نمی باشد، اما در برخی موارد بالا بودن فشار خون در بارداری هم برای مادر و هم برای جنین خطراتی را در پی خواهد داشت. اگر به فشار خون بالا در بارداری مبتلا هستید باید به طور مرتب فشار خون خود را اندازه گیری کنید.

فشارخون در بارداری یا هایپرتنشن بارداری در زنان باردار معمولا بعد از هفته بیستم رخ میدهد. در این شرایط علائمی مثل دفع پروتئین در ادرار یا مشکلات دیگر مبنی برای آسیب به سایر ارگان ها دیده نمیشود. در برخی زنان مبتلا به هایپرتنشن بارداری خطر ابتلا به مسمومیت بارداری نیز وجود دارد.

انواع فشار خون بالا در بارداری شامل موارد زیر می باشد:

فشارخون مزمن

هایپرتنشن مزمن به فشارخون بالای پیش از بارداری مرتبط است و پیش از هفته بیستم بروز میکند. فشارخون بالا علائم بالینی ندارد و تشخیص آن دشوار خواهد بود.

هایپرتنشن مزمن همراه با پره اکلامپسی

در این شرایط فرد پیش از بارداری هم به فشارخون مزمن مبتلا است که بعد از حاملگی علائم آن تشدید میشوند. این عارضه با دفع پروتئین و سیار عوارض معمول ناشی از فشارخون بالا همراه است.

فشارخون ناشی از پره اکلامپسی

پره اکلامپسی یا مسمومیت بارداری با علائمی همچون آسیب به ارگان هایی مثل کلیه، کبد، خون یا مغز همراه است. عدم درمان این عارضه عوارض خطرناکی را برای مادر و جنین به همراه دارد که بدترین آنها بروز تشنج می باشد.

در گذشته فشارخون بالا و وجود پروتئین در ادرار مادران باردار نشانه مسمومیت بارداری بود. اما امروزه پره اکلامپسی میتواند بدون دفع پروتئین وجود داشته باشد.

درمان فشار خون بالا در بارداری

برای درمان فشارخون بالا در بارداری، در برخی موارد دارو تجویز میشود. تنها مصرف داروهای ضد فشار خون در دوره بارداری مجاز است و باید با تجویز پزشک این کار انجام گیرد. داروهایی مثل مهارکننده آنزیم تبدیل کننده آنژیوتانسین، بلاک کننده های رسپتور آنژیوتانسین II و مهار کننده های رنین در دوران بارداری نباید مصرف شوند.

در صورت وجود فشار خون بالای مادر در دوران بارداری، مناسب ترین دارو توسط پزشک تجویز میشود و این دارو در حداقل دوز در نظر گرفته میشود. باید دارو حتما طبق نظر پزشک مصرف شود و هرگز نباید بدون مشورت پزشک دارو را قطع کنید با دوز آن را تغییر دهید.

تاثیر خواب در کنترل فشارخون در بارداری

حدود 10% زنان در دوران بارداری، فشارخون بالا را تجربه میکنند. این مشکل با عوراضی مثل زایمان زودرس، تاخصر در رشد داخل رحمی کودک، آسفيكسی، مرگ جنین و خونریزی های پیش از زایمان یا حین زایمان هراه است.

یکی از عواملی که بر فشارخون در زنان باردار تاثیر میگذارد، وقفه های تنفسی در خواب است. این مسئله در مادارن مبتلا به دیابت بیشتر دیده میشود.

مطالعه روی 15 مادر دیابتی با فشارخون بالا و 45 مادر دیابتی با فشارخون طبیعی نشان داد حدود 9 نفر از مادران دیابتی با فشارخون طبیعی و 8 نفر از مادران دیابتی مبتلا به فشارخون بالا به وقفه های تنفسی در خواب نیز مبتلا هستند. احتمال ابتلا به فشار خون بالا در این زنان 4.5 برابر مادران فاقد وقفه های تنفسی بود.

پس داشتن خواب راحت و تنفس مناسب در زمان خواب برای مادران مهم است و باید به آن توجه کرد. داشتن استراحت کافی و خواب آسوده میتواند احتمال بالا رفتن فشارخون را در شما کاهش دهد و کمک کند تا بارداری راحت تری داشته باشید.

بهترین راه برای داشتن خواب راحت در دوران حاملگی استفاده از بالش بارداری است. بالش ارتجاعی و مناسب میتواند از بدن شما حمایت کند، از درد کمر و پاها جلوگیری نماید و همچنین کمک کند تا خواب راحتی داشته باشید. برای استراحت و نشستن در طول روز میتوانید به آسانی به بالش تکیه دهید و بالش های بارداری بهترین گزینه برای شما خواهند بود.

سوالات متداول 

آیا فشارخون در بارداری میتواند ارثی باشد؟

یکی از دلایلی که مادران در دوران بارداری فشارخون بالا را تجربه میکنند، پیش زمینه ارثی است. بهتر است در این صورت بارداری تحت نظر پزشک اتفاق بیافتد تا از خطرات فشارخون بالا در امان باشید.

میزان دقیق فشارخون بالا در بارداری چقدر است؟

فشارخون کمی بالا، بین ۹۰/ ۱۴۰ و ۱۴۹/۹۹ میلی متر جیوه،  فشارخون نسبتاً بالا، بین ۱۰۰/ ۱۵۰ و ۹۹ / ۱۴۹ میلی متر جیوه و فشار خون بسیار بالا، فشار خون ۱۱۰ و ۱۶۰ میلی متر جیوه یا بالاتر از آن می باشد.

راه های پیشگیری از بالارفتن فشارخون در بارداری چیست؟

دلایل رایج فشارخون بالا در بارداری معمولا اضافه وزن و یا سابقه خانوادگی است. میتوانید با ورزش و رژیم غذایی احتمال این عارضه را کاهش دهید. همچنین لازم است تا از مصرف سیگار و الکل پرهیز کنید.

داروهای ممنوه فشارخون برای زنان باردار چیست؟

در طی دوره حاملگی نباید از داروی مهار کننده‌های ACE، مهارکننده‌های رنین و مسدودکننده‌های گیرنده‌ی آنژیوتانسین مصرف کنید. استفاده سرخود داروها عوارض زیادی برای مادر و جنین به همراه خواهد داشت.