افزایش شیر مادر

اولین نگرانی مادران پس از تولد نوزادشان این است که شیرشان برای تغذیه او کافی نباشد و یا نوزاد مواد مغذی را به اندازه کافی از شیر دریافت نکند.

اما یکی از راه های افزایش شیر مادر همین شیردهی به نوزاد است. هرچه بیشتر به نوزاد خود شیر دهید، ذخیره شیر شما بیشتر خواهد شد. برای شیر دادن به نوزاد نیاز به برنامه و زمان بندی خاصی نیست. به خصوص در هفته های اول، هر زمان نوزاد گرسنه بود به او شیر بدهید و بعد از خالی شدن یک سینه با سینه دیگر شیر بدهید.

در روزهای اول نوزاد شما شیر غلیظ و حاوی مقدار زیادی مواد غذایی دریافت میکند. پس نگران کم بودن حجم شیر نباشید.

البته عواملی هستند که بر حجم شیر شما تاثیر میگذارند، اما نگرانی شما در این مورد میتواند خود عامل کم شدن حجم و کیفیت شیر باشد.

یکی از عوامل موثر در کاهش حجم شیر مادر، بیماری هایی از جمله کم خونی، اختلال هورمونی و کم کاری تیروئید می تواند باشد. جراحی سینه نیز در این مسئله موثر است.

عوامل موثر بر حجم شیر مادر

بی خوابی :

یکی از عوامل مهم و موثر در کم شدن حجم شیر مادر “بی خوابی” است. باید در طول روز به اندازه کافی استراحت کنید.

استرس :

استرس مادر روی حجم شیر تاثیری ندارد، اما بر کیفیت آن موثر است. استرس باعث میشود تا رفلکس آزاد شدن شیر به درون مجرای شیردهی کند شود و تغذیه نوزاد را دشوار خواهد کرد. پس بهتر است در دوران شیردهی آرامش خود را حفظ کنید تا مشکلی در تغذیه نوزاد خود نداشته باشید.

الکل :

بهتر است مصرف الکل را در دوران شیردهی و حتی پیش از آن قطع کنید. مصرف الکل میزان شیر شما را کاهش میدهد و روی کیفیت آن نیز موثر است.

رژیم غذایی متعادل در افزایش شیر مادر

آب زیاد بنوشید و همیشه یک بطری آب به همراه داشته باشید.

از میوه و سبزیجات در رژیم غذایی تان استفاده کنید.

مصرف فرآورده های حاوی جو دوسر برای افزایش شیر شما بسیار موثرند.

هویج حاوی بتاکاروتن است و میتواند به افزایش حجم شیر مادر کمک کند.

مصرف رازیانه، زنجبیل و کنجد نیز به شما کمک میکند تا حجم بیشتری از شیر را برای تغذیه نوزاد تان داشته باشید.

مغز بادام و فندق هم به افزایش حجم شیر کمک می کنند.

برای افزایش ذخیره شیر و حفظ سلامتی خودتان مصرف کالری را به میزان لازم فراموش نکنید. شما به 300 تا 500 کالری در روز نیاز دارید.

علاوه بر این ها، دانه شنبلیله نیز حجم شیر را زیاد میکند. مصرف این ماده غذایی در دوران بارداری موجب انقباض در رحم میشود و به این جهت بهتر است مصرف آن را به بعد از زایمان و دوران شیردهی موکول کنید.

تحقیقات نشان داده است مصرف سیر، پیاز و نعنا طعم خاصی به شیر مادر میدهد و نوزاد از این بو لذت خواهد برد.

مصرف داروهای آنتی هیستامین، داروهای مدر (دیورتیک ها)، داروهای ضد گرفتگی بینی، داروهای ضد بارداری حاوی استروژن و برخی داروهای لاغری روی حجم شیر مادر تاثیر می گذارند.

مصرف سیگار نیز موجب کاهش حجم شیر مادر خواهد شد.

افزایش حجم شیر با ماساژ سینه مادر

یکی از راه های افزایش شیر مادر ماساژ دادن سینه مادر است. ماساژ دادن سینه به افزایش حجم و چرب شدن شیر شما کمک میکند. در صورتیکه که شیر را میدوشید و یا با شیشه به کودک شیر می دهید، نگاه کردن به کودک یا گوش دادن به صدای او روی تولید شیر اثر گذار خواهد بود.

دوشیدن شیر در هفته های اول شیردهی صحیح نیست. زیرا ساختن شیر در پاسخ به سیگنال های کودک شما اتفاق می افتد.

نحوه دوشیدن شیر مادر

برای افزایش حجم شیر می توانید از روش تحریک سینه مادر استفاده کنید. استفاده از پمپ شیردهی برای تحریک سینه مناسب است. تحریک کردن سینه ها به بدن شما این پیام را میدهد که به شیر بیشتری نیاز دارید.

این کار نیاز به یادگیری دارد تا بتواند برای شما مفید عمل کند. بسیاری از مادران ترجیح میدهند از تحریک دستی برای این کار استفاده کنند. این کار هم کم هزینه تر است و هم کاملا طبیعی عمل میکند.

تحریک دستی در روزهای اول شیردهی راحت تر است و به برداشت شیر کمک زیادی می کند. اما این یک مهارت است که باید به درستی یاد گرفته شود تا تاثیر خود را بگذارد. در صورتی که علاقه دارید تا با روش های مختلف دوشیدن شیر مادر آشنا شوید مقاله روش های دوشیدن شیر مادر را مطالعه کنید.

دوشیدن شیرمادر با دست

ممکن است شما در طول دوران شیردهی به این نیاز پیدا کنید که شیر را دست بدوشید. دوشیدن شیر به صورت دستی میتواند به تسکین احتقان سینه ها و پرخون شدن پستان ها کمک کند. همچنین کمک میکند تا مجاری شیردهی دچار انسداد نشوند.

اگر ترک یا زخمی در نوک سینه ها داشته باشید، بعد از دوشیدن شیر می توانید کمی از آن  را به نوک سینه هایتان بزنید تا التهاب آن کم شود.

مراحل دوشیدن شیر با دست

دوشیدن شیر با دست به معنی استفاده از دست ها برای دوشیدن شیر با یک ریتم مشخص است. این روش میتواند جایگزین استفاده از شیردوش دستی یا برقی باشد.

برای دوشیدن شیر با دست روش های مختلفی وجود دارد که شما باید روش مطلوب خود را پیدا کنید.

در زمان دوشیدن شیر با دست دقت داشته باشید که به جای فشار دادن نوک سینه، باید ناحیه هاله اطراف آن را فشار دهید تا شیر دوشیده شود.

یکی از روش های متداول برای دوشیدن شیر مادر با دست به شرح زیر است:

1. ابتدا دست ها را کاملا بشویید و سپس شروع به دوشیدن شیر کنید.
2. سینه ها را به آرامی ماساژ دهید و این کار را چند بار در طول فرایند دوشیدن شیر تکرار نمایید.
3. سپس از مرز آرئولا (هاله صورتی سینه) ماساژ را شروع کنید.
4. انگشت تان شست را در بالای آرئولا و انگشت اشاره را در زیر این مرز قرار دهید.
5. سینه خود را مثل یک ساعت مجسم کنید. انگشت شست روی 12 و انگشت اشاره روی عدد شش قرار میگیرد.
6. انگشتان خود را به سمت دیواره قفسه سینه فشار دهید و آرام به هم نزدیک کنید.
7. شاید لازم باد تا انگشتان را حرکت دهید و با یک ریتم منظم به هم نزدیک کنید.
8. این کار را چندبار تکرار کنید تا زمانیکه دیگر شیری از سینه شما خارج نشود.
9. در آخر انگشتان خود را در اطراف سینه روی ساعت دو و هشت قرار دهید و با همان فشار منظم شیر را خارج کنید.
10. بعد از آن ساعت 4 و 10 را امتحان کنید و انگشتان خود را دور سینه بچرخانید تا مطمئن شوید در سینه شما شیری باقی نمانده است.
11. این مراحل را برای سینه دیگرتان نیز امتحان کنید.

نکات مهم درباره دوشیدن شیر مادر

در شروع دوشیدن شیر با دست، ممکن است تنها چند قطره شیر دوشیده شود. شما به کمی زمان برای پیدا کردن نقطه دست نیاز دارید. اما با تمرین در این کار مهارت پیدا میکنید.

دوشیدن شیر با دست نسبت به استفاده از شیردوش ها یک مزیت دارد و آن این است که نیاز به شست و شوی ظروف و متعلقات دستگاه نخواهید داشت.

به یاد داشته باشید باید ظرفی که در آن شیر دوشیده میشود تمیز باشد و شیر را در ظروف مخصوص در یخچال نگهداری کنید. شیر مادر ماده بسیار حساسی است و زود فاسد میشود. پس در نگهداری آن دقت کنید.

ویتامین های موثر در افزایش حجم شیر مادر

در دوران شیردهی مادران نیاز زیادی به مصرف مواد مغذی دارند. به این جهت بهتر است به همراه رژیم غذایی خود، مکمل ها و انواع ویتامین را استفاده کنند. برخی از این مکمل ها عبارتند از:

آهن :

زنان معمولا دچار کمبود آهن هستند. این مسئله در دوران بارداری و شیردهی تشدید میشود. اگر پیش از بارداری به کم خونی مبتلا بوده باشید این مشکل جدی تر است و با خستگی، تنگی نفس و کمبود انرژی همراه خواهد بود.

مکمل آهن حتما باید همراه ویتامین C مصرف شود تا حذب این ماده معدنی در بدن شما بیشتر باشد. شما در دوران شیردهی نیاز بیشتری به ذخیره آهن در بدنتان دارید.

برای مادران شیرده مصرف روزانه 10 میلی گرم آهن توصیه میشود. میزان کمبود آهن برای هر فرد میتواند متفاوت باشد که این موضوع به خوبی در آزمایش خون شما نشان داده میشود. در این مورد برای مصرف دوز دقیق از آهن بهتر است با پزشکتان نیز مشورت کنید.

علاوه بر مکمل های دوران شیردهی، مصرف غذاهایی مثل ماهی، گوشت قرمز و مرغ آهن بدن شما را تامین خواهد کرد.

 ید :

بدن شما برای حفظ عملکرد تیروئید نیاز به ید دارد. مصرف ید همچنین در رشد مغز و سیستم عصبی جنین موثر است.

غذاهای حاوی ید شامل ماهی، محصولات لبنی، نمک ید دار و غذاهای تهیه شده از غلات کامل می باشند. اگر ید را به صورت مکمل مصرف می کنید باید روزانه 290 میکروگرم از آن را دریافت کنید.

حدود 40 درصد از مکمل های دوران شیردهی حاوی ید نیستند. اگر شما به صورت روزانه ید دریافت نمیکنید، ممکن است به مصرف مکمل ید نیز نیاز داشته باشید.

ویتامین D:

دریافت روزانه 600 واحد بین المللی ویتامین D  (15 میکروگرم) برای زنان شیرده ضروری است.

مصرف این ویتامین در دوران بارداری و شیردهی برای شما و کوک تان کافی نیست. به توصیه آکادمی اطفال آمریکا کودک شما از زمان تولد تا 4 سالگی به روزانه 400 واحد بین‌المللی ویتامین D نیاز دارد.

در ایران نیز وزارت بهداشت توصیه می کند تمام کودکان از روز سوم تولد تا 5 سالگی باید روزانه قطره مولتی ویتامین دریافت کنند.

برخی شیرخواران طعم ویتامین D را دوست ندارند و بهتر است این ماده را از طریق شیر مادر دریافت کنند. اگر شما روزانه 6400 واحد بین المللی ویتامین D دریافت کنید، میتوانید این ماده را از طریق شیر به کودک تان نیز برسانید.

ویتامین B12:

دریافت مکمل ویتامین B12 برای مادران گیاه خوار که هیچ محصول حیوانی را نمی خورند، توصیه میشود. رژیم غذایی گیاه خواری منجر به کمبود ویتامین B12 در بدن مادر میشود. زیرا B12 تنها در محصولات حیوانی وجود دارد.

کولین:

کولین یک ماده مغذی سازنده مغز است و متاسفانه اکثر مادران آن را دریافت نمیکنند. کولین در مواد غذایی مثل لبنیات، ماهی، مرغ، گوشت و تخم مرغ وجود دارد. زنانی که رژیم غذایی گیاه خواری دارند این ماده را دریافت نمی کنند و قطعا بیشتر از سایر مادران به آن نیاز خواهند داشت.

این ماده باید به میزان 550 میلی گرم به صورت روزانه دریافت شود. کولین مانند ویتامین های گروه B می باشد و در مکمل های غذایی به شکل کولین بی تارترات (Choline bitartrate)، فسفاتیدیل کولین (Phosphatidylcholine) یا لسیتین (Lecithin) وجود دارد.

دوکوزاهگزانوئیک اسید (DHA)

ماده دوکوزاهگزانوئیک اسید (DHA) چربی غیراشباع امگا 3  می باشد که به رشد مغز، چشم و سیستم عصبی کمک میکند. ماده DHA در بدن ساخته نمیشود و باید از طریق مواد غذایی مناسب آن را دریافت نمایید. این ماده در ماهی سالمون و ساردین وجود دارد و برای تامین آن باید حداقل یک تا دوبار در هفته آن را مصرف کنید.

اگر DHA را از طریق مکمل دریافت میکنید به دنبال محصولی باشید که 250 تا 375 میلی گرم از این ماده را دارد. همچنین به مقداری ایکوزاپنتانوئیک اسید (EPA) نیاز دارید. اکثر مکمل های بارداری فاقد این ماده هستند و شما باید به صورت جداگانه مکمل امگا 3 را مصرف کنید.

در اینجا در رابط با ویتامین هایی که برای شیرسازی در سینه مادران مفید است صحبت نمودیم و در مقاله مواد غذایی شیرساز برای مادران در رابط با ۱۷ ماده غذایی که باعث افزایش شیر دهی در مادران میشوند صحبت کرده ایم.

افزایش حجم شیر مادر با کمپرس گرم

اغلب مادران در روزهای سوم تا پنجم بعد از زایمان احساس احتقان سینه دارند. این حس به دلیل افزایش حجم شیر و ناتوانی نوزاد در مکیدن آن می باشد. شیر به طور کامل از مجاری شیری تخلیه نمیشود و شما به تناوب در سینه ها احساس احتقان خواهید داشت.

مادرانی که در روزهای اولیه پس از زایمان به طور مکرر نمیتوانند به کودک خود شیر بدهند، دچار این مشکل میشوند. بدن مادر پس از زایمان حجم شیر کمی تولید میکند اما باید همان مقدار کم هم کاملا تخلیه شود.

راه حل درمان احتقان پستان ها، شیردهی به نوزاد است. شیرخوردن نوزاد یا دوشیدن شیر کمک میکند تا رفلکس اکسی توسین تحریک شود. میتوانید این کار را با کمپرس آب گرم نیز انجام دهید. وارد کردن سپستان در آب گرم یا کمپرس گرم و مرطوب به مدت بیست دقیقه پیش از شیردهی می تواند نیپل را تحریک کند و به تخلیه شیر کمک نماید.

سوالات متداول

آیا مصرف مسکن برای کاهش درد و احتقان سینه در دوره شیردهی ممنوع است؟

استفاده از مسکن ها مثل استامینوفن و ایبوپروفن با نظر پزشک ایرادی ندارد. اما مصرف آسپرین برای مادران در دوران شیردهی ممنوع است.

آیا رژیم غذایی لاغری پس از زایمان روی حجم شیر مادر تاثیر دارد؟

بهتر است حداقل تا یکسال پس از تولد نوزاد خود اقدام به شروع رژیم غذایی لاغری نکنید. شیردهی به کاهش اضافه وزن ناشی از بارداری کمک خواهد کرد. این کار حجم شیر شما را کاهش میدهد و روی سلامت نوزاد تاثیر خواهد گذاشت.

چگونه بفهمیم حجم شیر مادر برای نوزاد کافی است؟

اگر کودک شما به اندازه وزن گیری میکند و روزی سه تا چهار بار نیاز به تعویض پوشک دارد، حجم شیر شما برای او کافی است و نیازی به استفاده از مکمل ها نخواهید داشت.

آیا استفاده از شیردوش های برقی در حجم شیر تاثیر منفی دارد؟

استفاده از شیردوش های برقی و دستی تاثیر منفی در حجم شیر مادر ندارد. شما باید تمام شیر را از پستان ها تخلیه کنید تا دچار احتقان، درد و مشکلات دیگر نشوید.