آپنهٔ خواب در کودکان

آپنه خواب چیست؟

آپنه (وقفه تنفسی در خواب) یا به اصطلاح رفتن نفس در خواب یک مشکل جدی و اختلال بین کودکان است. وقتی تنفس کودک در زمان خواب به طور مکرر قطع شود، احتمال آپنه خواب وجود دارد.

به طور کلی سه نوع آپنه خواب در کودکان وجود دارد:

آپنه انسدادی

این اختلال در اثر انسداد مجرای تنفسی ایجاد میشود.

آپنه مرکزی

در ای نوع آپنه هیچ نوه انسدادی وجود ندارد اما مغز قادر به فرستادن سیگنال به عضلات برای شروع تنفس نیست.

آپنه ترکیبی

این اختلال ترکیبی از آپنه انسدادی و آپنه مرکزی است.

متداول ترین نوع آپنه خواب در کودکان نوع انسدادی این اختلال می باشد.

عوامل ایجاد آپنه انسدادی چیست؟

آپنه انسدادی در کودکان در نتیجه بسته شدن راه هوایی نوزاد به علت وجود مانع فیزیکی میتواند باشد. به این ترتیب نفس کشیدن و ورود هوا به اندازه کافی به ریه ها برای او دشوار خواهد بود.

درکودکان این مشکل می تواند به علت بزرگ شدن لوزه ها یا آدنوئیدهای باشد. آدنوئیدها غدد قرار گرفته در بالای گلو و پشت حفره بینی هستند. ماهیچه های گلوی ودک در زمان خواب شل میشوند و این غدد بزرگ مانع عبور هوا از ریه ها می شوند.

ممکن است لوزه ها یا آدنوئیدها کودک به طور طبیعی بزرگ باشند.

آپنه خواب کودکان در سن بین سه تا شش سال رخ میدهد، در این زمان لوزه ها و آدنوئیدها در مقایسه با مجاری تنفسی بزرگتر هستند. علت بزرگ شدن لوزه ها و آدنوئیدها میتواند عفونت یا آلرژی باشد.

دلایل انسداد مجاری تنفسی در کودکان چیست؟

انسداد مجاری تنفسی در کودکان میتواند به دلیل اضافه وزن، شکاف کام سایر بیماری های مادرزادی مثل ابتلا به سندرم داون باشد. این مشکلات و بیماری ها روی مجاری تنفسی فوقانی کودک تاثیر می گذارند و تقریبا نیمی از کودکان مبتلا به سندرم داون به این اختلال مبتلا هستند.

علائم آپنه خواب در کودکان

آپنه خواب در کودکان علائمی مختلفی میتواند داشته باشد. اما آشکارترین علائم آن خروپف و مشکل در تنفس حین خواب می باشد. تنفس در خواب با مکث و وقفه حدودا ده دقیقه ای همراه خواهد بود.

خروپف به تنهایی نشانه آپنه نیست!!

اگر کودک شما در خواب خروپف میکند، این علامت به تنهایی نمیتواند نشانه آپنه باشد. یک تا سه درصد کودکان در خواب مشکل آپنه دارند در حالی که 7 تا 12 درصد آنها در زمان خواب خروپف میکنند. باید به این نکته نیز اشاره کرد که آپنه میتواند بدون خروپف باشد.

تنفس از دهان

اگر کودک شما در خواب یا در طول روز با دهان نفس می کشد، اغلب شب ها سرفه میکند یا دچار حالت خفگی میشود، خواب آرامی ندارد و مدام غلت میزند، باید به آپنه مشکوک شوید.

بیدار شدن مکرر از خواب

بیدار شدن مکرر از خواب اگر با یکی از این علائم همراه باشد، نشانه ای از آپنه میتواند باشد. کودکان مبتلا به آپنه در خواب مشکل تنفسی دارند، مدام وول می خورند و اغلب بیدار میشوند تا هوای تازه تنفس کنند.

در صورت مشاهده این علائم بهتر است رفتارهای روزانه او زیر نظر بگیرید. کودکان مبتلا به آپنه اغلب کمبود خواب دارند و مستعد کج خلقی، کلافگی و تحریک پذیری هستند. ممکن است کودک شما خیلی سرحال نباشد و در اوقات نامناسب سریع به خواب برود.

اگر کودک به اندازه کافی نخوابد نمیتواند از هورمون های ترشح شونده در شب بهره ببرد و روند رشد او کند خواهد بود. همچنین اگر در طول شب سخت نفس بکشد و بدن او کالری زیادی بسوزاند، بازهم دچار اختلال در رشد خواهد شد.

عوارض آپنه در کودکان چیست؟

اغلب کودکان علائم خفیفی از آپنه خواب دارند که خود به خود آنها را پشت سر خواهند گذاشت. اما در مواردی آپنه می تواند منجر به مشکلات رشد، یادگیری و اختلال رفتاری شود. در موارد شدید آپنه همچنین میتواند منجر به مشکلات قلبی، ریوی و فشار خون بالا نیز بشود.

خوابگردی خطرناک ترین عارضه آپنه

از دیگر عوارض آپنه خواب در کودکان خوابگردی است. خوابگردی می تواند در نتیجه وقفه تنفسی رخ دهد. وقفه تنفسی در خواب میتواند باعث گیجی و بیداری مختصر به منظور از سرگیری تنفس باشد. آپنه می تواند احتمال خوابگردی را بالا ببرد.

سندرم پای بیقرار

سندرم پای بیقرار و اختلال جنبش ادواری دست و پا نیز ممکن است این رفتار را تحریک کند. حدود 10% کودکان در سنین 3 تا 10 سالگی اغلب دچار خوابگردی می شوند که ممکن است دلیل آن وقفه در تنفس کودک باشد.

دندان قروچه

از مشکلات دیگری که بین کودکان در زمان خواب دیده می شود، دندان قروچه است. وقتی بافت های نرم در انتهای حلق مسیر تنفس را مسدود میکنند، بدن با دندان قروچه به صورت نااگانه مسیر هوایی را باز نگه میدارد. در نتیجه این کار عضلات فک و زبان و کمی از مسیر تنفس کودک مسدود می شود. این مشکل می تواند ناشی از فرو افتادن یا انسداد مسیر هوایی نیز باشد.

وقتی کشیدگی عضلات متناوبا تکرار شود کودک در زمان خواب با مشکلات تنفسی مواجه خواهد شد.

با کودک دچار آپنه تنفسی چه کنیم؟

بهتر است در صورت مشاهده هر یک از این علائم حتما با پزشک مشورت کنید و در مورد عادت های خواب کودک خود حساس باشید. راه هوایی فوقانی کودک باید معاینه شود و اگر وزن و آلرژی کودک باعث این مشکل باشد، باید درمان شود تا اپنه درمان گردد. د موراد دیگر باید کودک را نزد پزشک متخصص گوش و حلق و بینی ببرید.

آزمایش که به طور معمول برای تشخیص آپنه در کودکان انجام میشود، پلی سومنوگرام نام دارد که طی آن امواج مغزی، حرکات چشم و تنفس کودک، سطح اکسیژن خون و خروپف کودک در زمان خواب مانیتور میشود.  

نوعی از پلی‌سومنوگرافی در آزمایشگاه و تحت شرایط استاندارد انجام می گیرد. اما نوع دیگر را میتوانید در منزل انجام دهید. هر دوی این تست بدون درد است و عوارضی برای کودک نخواهد داشت.

درمان آپنه خواب در کودکان

حدود 90 درصد موارد آپنه خواب کودکان با برداشتن لوزه ها و آدنوئیدها درمان میشود. برخی کودکان اما ممکن است به استفاده از دستگاه فشار هوای مثبت مداوم یا سی پپ (CPAP) نیاز داشته باشند. این دستگاه با دمیدن هوا به داخل بینی از طریق یک ماسک کمک میکند تا راه هوایی تنفس کودک باز بماند. استفاده از دستگاه سی پپ معمولا علائم آپنه را تخفیف نمی دهد اما به خواب راحت کودک کمک میکند.

سوالات متداول

آیا جراحی لوزه برای درمان آپنه کودکان خطرناک است؟

تجویز جراحی و برداشتن لوزه ها بستگی به وضعیت کودک شما دارد. باید گفت این جراحی خطری ندارد و از طریق باز کردن راه های تنفسی به درمان آپنه کمک میکند.

استفاده از دهان گیر (یک ابزار دندان پزشکی) در درمان آپنه موثر است؟

استفاده از دهان گیر میتواند به درمان آپنه کودکان کمک کند. این وسیله فک پایین را جابجا میکند و زبان را جلو می آورد تا راه تنفسی کودک باز بماند. این روش البته تنها برای کودکانی که مشکل فک و دهان دارند کاربردی است و برای درمان تمام کودکان موثر نمی باشد.

سیگاری بودن پدر و مادر در ابتلای کودک به آپنه تاثیر دارد؟

از استفاده از تحریک کننده ها و مواد آلرژی زا مثل دود تنباکو و سیگار در حضور کودکان اجتناب کنید. دود سیگار و قلیان راه تنفسی او را تحریک میکند و باعث انسداد آن خواهد شد.